Lý luận và thực tiễn của mối quan hệ giữa lý tưởng và mục tiêu của đảng cộng sản

Nhận thức rõ những biểu hiện lý luận và thực tiễn của mối quan hệ giữa lý tưởng và mục tiêu của đảng cộng sản góp phần đẩy lùi tình trạng suy thoái tư tưởng chính trị của một bộ phận cán bộ đảng viên theo tình thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI về xây dựng Đảng.

Lý tưởng và mục tiêu của đảng cộng sản

Với tính cách là bộ phận tích cực nhất, tiên tiến nhất của một giai cấp hay một tầng lớp xã hội, trên thế giới từ giữa thế kỷ XIX đến nay, đảng chính trị là một công cụ quan trọng nhất, để giai cấp hay tầng lớp xã hội đấu tranh nhằm thực hiện lợi ích của mình. Các đảng chính trị do con người có ý thức giác ngộ chính trị lập ra và hoạt động một cách tự giác, để đạt đến một mục đích nhất định. Đảng chính trị khác với các tổ chức xã hội phi chính trị (tổ chức nghề nghiệp, kinh tế, khoa học, văn hóa, từ thiện...), là bao giờ cũng theo đuổi những mục đích chính trị nhất định, cố gắng giành ảnh hưởng đối với đời sống chính trị, đặc biệt là quyền lực nhà nước.

Đảng cộng sản không giống với tất cả các đảng chính trị khác ở hai nguyên tắc:

- Nó không chỉ cố gắng giành ảnh hưởng đối với đời sống chính trị, mà coi đây là tiền đề chính trị để lãnh đạo cải biến xã hội, nhằm từng bước giải phóng giai cấp công nhân và tất cả các giai tầng xã hội khác khỏi tình trạng người bóc lột người và tha hóa, thực hiện thành công chủ nghĩa xã hội và cuối cùng là chủ nghĩa cộng sản.

- Nó xác định rõ và công khai mục tiêu gồm: mục tiêu trước mắt và mục tiêu cuối cùng (hay mục tiêu lý tưởng), đồng thời kiên định với quá trình thực hiện một cách biện chứng mục tiêu trước mắt và mục tiêu cuối cùng. Nói cách khác, nó coi trọng xây dựng, thực hiện các cuộc vận động và các mô hình thực tiễn XHCN với tính cách là mục tiêu trước mắt nhằm từng bước kiên định thực hiện mục tiêu cuối cùng trong mỗi giai đoạn và trong suốt tiến trình thực hiện các mục tiêu trước mắt.

Đối với đảng cộng sản, lý tưởng XHCN, cộng sản chủ nghĩa chính là tổng thể các mục tiêu hoạt động; trong đó CNXH là mục tiêu trước mắt, còn chủ nghĩa cộng sản là mục tiêu cuối cùng hay mục tiêu lý tưởng của đảng. Lý tưởng và mục tiêu của đảng dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn sau:

- Cơ sở khoa học: là dự báo khoa học của chủ nghĩa Mác – Lê-nin về xã hội tương lai XHCN, cộng sản chủ nghĩa; và sự lựa chọn lịch sử của đảng cộng sản về con đường đi lên CNXH. Dự báo khoa học của chủ nghĩa Mác – Lê-nin về xã hội tương lai XHCN, cộng sản chủ nghĩa được thực hiện thông qua việc phát hiện phương thức và lực lượng cải biến xã hội tư bản chủ nghĩa là: quá trình xã hội hóa sản xuất và sự phát triển giai cấp công nhân.

 Đối với Đảng ta, hoàn cảnh lịch sử đất nước và quốc tế đòi hỏi cuộc cách mạng dân tộc dân chủ phải gắn liền với CNXH. Để chiến thắng chủ nghĩa thực dân và đế quốc xâm lược, cuộc cách mạng dân tộc dân chủ tất yếu phải gắn với sự lựa chọn con đường XHCN. Ngày nay, để không bị “hòa tan” trước các quá trình toàn cầu hóa chủ yếu theo kiểu tư bản chủ nghĩa, nền độc lập dân tộc tất yếu phải gắn với sự lựa chọn con đường XHCN. Sự lựa chọn lịch sử này đã và đang được thực tế kiểm nghiệm là đúng. Ví dụ, sự nghiệp xây dựng CNXH ở miền Bắc đã góp phần có tính quyết định vào việc hoàn thành mục tiêu giành độc lập dân tộc; và hiện nay, sự nghiệp đổi mới cách thức xây dựng CNXH đang giữ vững nền độc lập dân tộc và bảo đảm phát triển bền vững của đất nước trong bối cảnh toàn cầu hóa.

- Cơ sở thực tiễn: Nội dung, hình thức, bước đi của quá trình thực hiện lý tưởng, mục tiêu của đảng phù hợp với hoàn cảnh lịch sử của dân tộc. Cụ thể:

+ Chính quyền của dân, do dân và vì dân là tiền đề tiên quyết, để xây dựng điều kiện kinh tế - xã hội khách quan cho CNXH.

+ Sự tồn tại, phát triển của các thành phần kinh tế trong thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN và đẩy mạnh CNH, HĐH, đô thị hóa gắn với kinh tế tri thức là điều kiện, môi trường thuận lợi để thúc đẩy xã hội hóa nền sản xuất xã hội.

+ Thông qua chế độ hợp tác tự nguyện và đẩy mạnh CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn, dẫn dắt nông dân đi lên CNXH.

+ Đánh giá và sử dụng đúng các thành tựu được tạo ra dưới chủ nghĩa tư bản thông qua việc đẩy mạnh hội nhập quốc tế.

 + Từng bước mở rộng và phát huy dân chủ XHCN của khối đại đoàn kết toàn dân, nhất là ở cơ sở, để vừa khắc phục xu hướng tự phát tiểu tư sản vừa chống chủ nghĩa quan liêu, tham nhũng; coi bệnh quan liêu, tham nhũng và tính tự phát tiểu tư sản là một tai họa, một kẻ thù của CNXH.

+ Xây dựng nền tảng tinh thần - văn hóa gắn với nhiệm vụ trung tâm là phát triển kinh tế, nhiệm vụ then chốt là xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

+ Thời kỳ quá độ lên CNXH phải trải qua “một loạt bước quá độ” lâu dài nhằm xây dựng xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh với tính cách là mục tiêu trước mắt đồng thời định hướng đến mục tiêu cuối cùng của đảng.

Quán triệt nguyên tắc và cơ sở khoa học, thực tiễn đó, Đảng Cộng sản Việt Nam, trong Điều lệ của mình (do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng thông qua ngày 19-01-2011) khẳng định: “Mục đích của Đảng là xây dựng nước Việt Nam độc lập, dân chủ, giàu mạnh, xã hội công bằng, văn minh, không còn người bóc lột người, thực hiện thành công chủ nghĩa xã hội và cuối cùng là chủ nghĩa cộng sản”.

Trong mục đích của Đảng có thể phân định một cách tương đối theo hai cấp độ: mục đích trước mắt là xây dựng nước Việt Nam độc lập, dân chủ, giàu mạnh, công bằng, văn minh; và mục đích cuối cùng là xã hội không còn người bóc lột người, thực hiện thành công CNXH và cuối cùng là chủ nghĩa cộng sản.

Thời gian lịch sử để thực hiện mục đích trước mắt của Đảng, dĩ nhiên là không thể ngắn. Cương lĩnh năm 1991 và Cương lĩnh sửa đổi, bổ sung năm 2011 và đường lối của Đảng, từ Đại hội lần thứ VII (năm 1991) cho đến Đại hội lần thứ XI (năm 2011), xác định chiến lược phát triển kinh tế - xã hội nhằm đưa nước ta thoát khỏi tình trạng kém phát triển (năm 2010) và phấn đấu xây dựng nước ta cơ bản thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020. Trong mỗi nấc thang và trong suốt tiến trình thực hiện mục tiêu trước mắt, kể cả khi nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp hiện đại, định hướng XHCN vào giữa thế kỷ XXI, thì mọi hoạt động của Đảng đều hướng vào việc từng bước thực hiện mục tiêu cuối cùng của Đảng.

Những biểu hiện lý luận và thực tiễn của mối quan hệ giữa lý tưởng và mục tiêu của Đảng

Một là, mục tiêu Đảng đề ra là sự cụ thể hóa lý tưởng của Đảng theo từng giai đoạn lịch sử trên cơ sở phương pháp biện chứng duy vật

Theo truyền thống, các đảng công nhân và đảng cộng sản thường phân mục tiêu theo hai cấp độ: mục tiêu trước mắt và mục tiêu cuối cùng. Mục tiêu trước mắt tập trung vào việc thực hiện các nhiệm vụ dân chủ. Mục tiêu cuối cùng được thực hiện trong từng bước, đặc biệt trên cơ sở thực hiện thắng lợi, triệt để mục tiêu trước mắt, là giải phóng tất cả các giai cấp, tầng lớp xã hội khỏi tình trạng người bóc lột người, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và cuối cùng là chủ nghĩa cộng sản. Đây là một quá trình lịch sử rất dài. Để có ví dụ so sánh cần biết rằng, cuộc cách mạng tư sản sớm ở Hà Lan diễn ra vào năm 1566 và phải đến năm 1789 mới có cuộc cách mạng tư sản có tính kinh điển ở Pháp và cho đến đầu thế kỷ XXI, tại không ít nước tư bản phát triển, vẫn còn tồn tại thể chế cộng hòa quân chủ với tính cách là hình thức dung hòa thể chế tư sản và phong kiến.

Đối với những nước còn ở tình trạng kém phát triển về kinh tế và xã hội như Việt Nam, có nhiều yếu tố xã hội chủ nghĩa chưa tồn tại trong hiện thực, và do đó quá trình cải biến thực tế theo mục tiêu XHCN là dài, thậm chí rất dài. Vậy là, về mặt lý luận ở nước ta, vấn đề lý luận căn bản và cũng là yêu cầu thiết yếu của thực tiễn là phải vận dụng đúng phương pháp biện chứng duy vật trong việc giải quyết mối quan hệ giữa lý tưởng và mục tiêu của Đảng ngay trong tiến trình lịch sử thực hiện mục tiêu trước mắt, đồng thời hướng đến mục tiêu cuối cùng của Đảng. Ở nước ta, tính lý tưởng của mục tiêu cuối cùng hiện diện ngay trong tiến trình lịch sử thực hiện mục tiêu trước mắt là: xây dựng nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Hai là, lý tưởng và mục tiêu của Đảng đều thể hiện bản chất khoa học và cách mạng của Đảng và của mỗi đảng viên của Đảng

Lý tưởng của Đảng được xây dựng trên cơ sở thế giới quan duy vật biện chứng. Thế giới quan duy vật biện chứng là hệ quan điểm về thế giới tự nhiên và xã hội trên lập trường của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử; đặc biệt nó phát hiện những vấn đề có tính quy luật vận động, phát triển của hình thái xã hội tư bản chủ nghĩa; từ đó dự báo khoa học về tính tất yếu lịch sử của hình thái xã hội cộng sản chủ nghĩa.

Trên bình diện quốc tế, lý tưởng, thực tế đó đã và đang được kiểm nghiệm bằng hoạt động cải biến xã hội tại các trung tâm của chủ nghĩa tư bản và tại nhiều quốc gia có trình độ phát triển khác nhau. Những biểu hiện của hình thái xã hội XHCN, ở mức độ khác nhau cho đến nay đã và đang được kiểm chứng bằng thực tế lịch sử, xã hội thông qua nhiều mô hình XHCN khác nhau.

Ở Việt Nam, thuộc tính khoa học và cách mạng của lý tưởng của Đảng được thể hiện ở mục tiêu của Đảng trong giai đoạn hiện nay là: dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, hay nói cách khác là độc lập dân tộc, dân chủ và CNXH. Tổng hợp những nội dung trong mục tiêu đó là sự bảo đảm giữ vững định hướng đến mục tiêu lý tưởng XHCN của Đảng. Mục tiêu của Đảng được cụ thể hóa, thể chế hóa thành Cương lĩnh, đường lối, chủ trương, luật pháp, chính sách, chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và hành động của mỗi cán bộ, đảng viên. Cơ sở khoa học của lý tưởng và mục tiêu của Đảng được kiểm chứng, được tổng kết thông qua hoạt động thực tiễn có tính cách mạng của các đảng viên. Chính hoạt động thực tiễn của đảng viên là khâu tổng hợp đồng thời là khâu thực hành thuộc tính khoa học và cách mạng trong bản chất của Đảng.

Ba là, thực tiễn đổi mới cách thức xây dựng CNXH là hiện thực cụ thể và tổng hợp mối quan hệ giữa lý tưởng và mục tiêu của Đảng

Hoạt động thực tiễn của đảng viên và các tầng lớp nhân dân nhằm xác lập mối quan hệ giữa lý tưởng và mục tiêu của Đảng thể hiện ở việc: đẩy mạnh phát triển lực lượng sản xuất xã hội theo hướng xã hội hóa thông qua việc đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với kinh tế tri thức; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa trong quá trình xây dựng, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường; phát triển và phát huy vai trò của giai cấp công nhân với tính cách là lực lượng sản xuất hàng đầu và lực lượng xã hội - chính trị nòng cốt của khối đại đoàn kết toàn dân dưới sự lãnh đạo của Đảng; bảo đảm thực hiện bản chất của dân, do dân và vì dân của Nhà nước pháp quyền XHCN;...

Thực tiễn đổi mới cách thức xây dựng CNXH ở Việt Nam đang và sẽ thể hiện mối quan hệ khăng khít giữa lý tưởng và mục tiêu của Đảng./.

Theo TCĐCS