PHÊ PHÁN LỐI SỐNG TRUNG BÌNH CHỦ NGHĨA

Một trong những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị của cán bộ, đảng viên mà Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII của Đảng chỉ ra là: “Trong phê bình thì nể nang, né tránh, ngại va chạm, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh”.

Đây là một biểu hiện suy thoái không thể xem nhẹ. Vì vậy, việc nhận diện, đấu tranh, đẩy lùi biểu hiện suy thoái này ra khỏi mỗi con người cán bộ, đảng viên là góp phần củng cố sức chiến đấu và tăng cường năng lực lãnh đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng hiện nay.

Không có khí khái, thái độ “ươn hèn, yếu ớt”

Xét một cách tương đối, trong một tổ chức thường có ba hạng người: Hạng người tích cực, hạng người chậm tiến và hạng người “ba phải”. Hạng người tích cực chính là lực lượng đầu tàu có vai trò dẫn dắt cơ quan, đơn vị, tập thể phát triển, trưởng thành. Hạng người chậm tiến do trình độ, năng lực hạn chế và không có chí tiến thủ, thì luôn là lực cản sự phát triển vững mạnh của tập thể. Cả hạng người tích cực và hạng người chậm tiến đều dễ nhận diện. Tuy nhiên, đáng nói nhất hiện nay là hạng người “ba phải”, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh. Đây là hạng người ẩn chứa sự khó lường cả về nhận thức, tư tưởng, thái độ và hành vi. Nói là “khó lường” vì nhận thức của họ tuy không đến mức nông cạn, nhưng dễ lắt léo; tư tưởng tuy không hẳn lệch lạc, nhưng hay bấp bênh; thái độ chưa đến mức lạnh lùng, vô cảm, song hay nửa vời, lá mặt lá trái; hành vi chưa đến mức tồi tệ nhưng cũng thiếu sự đứng đắn, chuẩn mực cần thiết của một nhân cách chân chính. Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” của Bác Hồ viết cách nay tròn 70 năm (tháng 10-1947), Người gọi đó là “bọn thứ ba”, chỉ biết “theo gió bẻ buồm, không có khí khái”, “thái độ thứ ba, ai mặc kệ ai”. Người khẳng định: “Đó là thái độ của những đảng viên và cán bộ ươn hèn, yếu ớt”.

Những người “thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh” trong các tổ chức, cơ quan, đơn vị hiện nay thường có đặc điểm chung là ngại va chạm, né đấu tranh, mũ ni che tai, “mười lăm cũng ừ, mười tư cũng gật”, khư khư bám giữ và thực hiện phương châm “dĩ hòa vi quý”, “gió chiều nào che chiều ấy” để hành xử với mọi người. Cách sống này mới thoạt nhìn bề ngoài thì tỏ vẻ thân thiện vì không mấy khi làm mất lòng ai, nhưng thực tế đây là những người “khôn lỏi”, “khôn ranh” trong quan hệ ứng xử, tức là chỉ lấy “cái khôn”, “cái mẹo” vặt vãnh của mình vì lợi ích cá nhân. Những người có thái độ “ba phải”, “thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh” tưởng như không ảnh hưởng đến ai, nhưng thực tế gây ra không ít hệ lụy cho tổ chức, cơ quan, đơn vị.

Do luôn đứng ở tâm thế “giữa dòng nước”, “ngã ba đường” nên những người “thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh” thường không có một thái độ nhất quán trong đối nhân xử thế, mà thực chất cách quan niệm và hành xử của họ là làm lu mờ ranh giới, thậm chí đánh đồng giữa đúng-sai, phải-trái, hay-dở, tốt-xấu, cao thượng-thấp hèn...

Do không dám sống thật lòng mình, không bao giờ bày tỏ chính kiến rõ ràng của mình nên những người “thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh” đã vô hình trung cổ vũ, tiếp tay cho lối sống xu thời, cơ hội, sẵn sàng làm “tấm bình phong” che đỡ những kẻ tài hèn đức mọn; đồng thời không tạo chỗ dựa, động lực, niềm tin phấn đấu vươn lên cho những nhân tố tích cực, những con người dũng cảm, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm trong tập thể, cơ quan, đơn vị.

Do thiếu bản lĩnh, thiếu lập trường nên những người “thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh” đã gián tiếp thủ tiêu tinh thần đấu tranh chân chính, làm rệu rã ý thức tự phê bình và phê bình, làm lung lay, giảm sút sức chiến đấu của các tổ chức đảng.

Nguy hại của những người “thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh” còn biểu hiện ở chỗ, vì thiếu nhất quán trong suy nghĩ và việc làm, tư tưởng và hành động, thái độ và hành vi, mà họ có thể thay đổi lập trường bất cứ lúc nào, miễn là sự thay đổi đó mang lại lợi ích cho bản thân. Những người sống theo kiểu “tiền hậu bất nhất” vô hình trung làm biến dạng, méo mó các mối quan hệ và ảnh hưởng tiêu cực đến việc xây dựng môi trường văn hóa của tổ chức, cơ quan, đơn vị.

Khách quan mà nói, con người nói chung, cán bộ, đảng viên nói riêng mà giữ được cái đạo ứng xử nhã nhặn, mềm mỏng, uyển chuyển trong các mối quan hệ nội bộ là cần thiết. Tuy nhiên, nếu ai đó mà nhã nhặn đến mức nhu nhược; mềm mỏng đến mức yếu đuối; uyển chuyển đến mức nhún nhường, lùi bước, thì đấy lại là một tính cách rất tầm thường, nếu không muốn nói là xu thời, cơ hội.

Đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi thái độ “nước đôi, ba phải”

Vậy, làm sao để ngăn chặn, đẩy lùi, hạn chế những tư tưởng, thái độ, hành vi “thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh” trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên hiện nay? Đây là vấn đề không đơn giản, nhưng không thể không làm vì nó liên quan đến vị thế, uy tín của tổ chức đảng nói chung, sự phát triển lành mạnh của mỗi cơ quan, đơn vị nói riêng.

Muốn bớt đi những biểu hiện “thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh”, trước hết phải chú trọng giáo dục cho cán bộ, đảng viên nhận thức thấu đáo tác hại của tư tưởng ba phải, nước đôi, nửa vời và thái độ ngại va chạm, né tránh đấu tranh. Những tư tưởng ấy sẽ làm thui chột động lực phấn đấu tích cực của cả cá nhân và tập thể. Vì vậy, phải nêu cao ý thức, trách nhiệm của mỗi người trong việc chung sức đồng lòng để cùng nhận diện, phát hiện và đấu tranh với mọi biểu hiện, hành vi sai trái, tiêu cực trong tổ chức, cơ quan, đơn vị; đồng thời luôn biết trân trọng, nâng niu, cổ vũ và bảo vệ những nhân tố tích cực, những thái độ dũng cảm, những việc làm đúng đắn vì lợi ích chung của tập thể, cộng đồng. 

Những thái độ “thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh” hầu hết xuất phát từ việc các tổ chức, cơ quan, đơn vị thực hiện chế độ tự phê bình và phê bình thiếu nghiêm túc, thực chất. Do đó, mấu chốt để khắc phục tình trạng này là phải “xốc” lại tinh thần tự phê bình và phê bình với quan điểm: Nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật, cho dù sự thật ấy có phần đau đớn và ít nhiều làm tổn thương lòng tự trọng của người vi phạm khuyết điểm, nhưng đó là cách làm hiệu quả nhất để ngăn ngừa sai phạm, thành thật giúp đỡ họ tự giác khắc phục khuyết điểm để phấn đấu tiến bộ. Tuy vậy, muốn chế độ tự phê bình và phê bình được thực hiện hiệu quả, thực chất, thì tinh thần công minh, thái độ dũng cảm, bản lĩnh mạnh mẽ và ý thức nhân văn của bí thư cấp ủy và người đứng đầu mỗi tổ chức, cơ quan, đơn vị giữ vai trò quyết định. Công minh để nhận định, phân minh rõ phải trái, đúng sai; dũng cảm để sẵn sàng nhìn nhận và tự loại bỏ “gót chân a-sin” trong chính con người mình; mạnh mẽ để không lùi bước, nhân nhượng trước những sai trái của chính mình và đồng đội, cấp dưới; và nhân văn để không rơi vào tình trạng tả khuynh thái quá, vì tự phê bình, phê bình liên quan đến con người, cho dù có thẳng thắn, kiên quyết đến mấy nhưng cũng cần dựa trên tinh thần “thương yêu đồng chí” như Bác Hồ đã dạy, tránh tình trạng lợi dụng tự phê bình và phê bình để moi móc, bêu xấu, hạ bệ uy tín của nhau.

Thái độ ứng xử “thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh” thường tồn tại, nảy sinh trong một môi trường văn hóa ứng xử thiếu lành mạnh. Vì vậy, muốn ngăn ngừa, đẩy lùi thực trạng này, giải pháp căn cơ nhất hiện nay là các cấp ủy, tổ chức đảng và cơ quan, đơn vị phải quan tâm chăm lo xây dựng bầu không khí thật sự dân chủ, nhân văn, làm cho cái tốt, cái hay, cái đẹp có điều kiện nảy nở, phát huy và người tốt, người tài, người tích cực có chỗ dựa vững vàng để yên tâm làm việc, cống hiến và phấn đấu trưởng thành. Khi tổ chức, cơ quan, đơn vị có bầu không khí và môi trường học tập, công tác, ứng xử lành mạnh gắn với duy trì kỷ cương, kỷ luật chặt chẽ nghiêm minh, thì cái sai, cái dở, cái xấu không có cơ hội tồn tại, lộng hành, và do vậy, những người có thái độ ba phải, xu thời, trung bình chủ nghĩa cũng phải dần “co cụm” lại trước sức mạnh chân chính của tập thể, cơ quan, đơn vị.

      D.Kết (t6)