Thường xuyên giáo dục, bồi đắp lý tưởng cách mạng cho thanh niên

Một trong những hạn chế, khuyết điểm được Đảng ta chỉ ra trong nhiều văn kiện thời gian qua, rõ nhất là trong Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng là tình trạng sa sút ý chí phấn đấu, giảm sút niềm tin, phai nhạt lý tưởng cách mạng...

Có nhiều việc phải làm để khắc phục những biểu hiện ấy, trong đó giáo dục, rèn luyện, bồi dưỡng lý tưởng, đạo đức cách mạng, đặc biệt là cho thanh niên là việc làm có ý nghĩa hết sức quan trọng.

Những nguyên lý cơ bản của Chủ nghĩa Mác-Lênin vẫn là những giá trị vĩnh hằng giáo dục lý tưởng, đạo đức cộng sản cho các thế hệ thanh niên. Trong đó, “Nhiệm vụ của Đoàn Thanh niên” của V.I.Lênin là một trong những cẩm nang rất cơ bản để thanh niên tiếp tục học tập, rèn luyện, cống hiến, phấn đấu, xung kích đi đầu trong nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa (XHCN).

Những năm 1920 của thế kỷ trước, nước Nga Xô-viết bước vào thời kỳ nội chiến và can thiệp nước ngoài khốc liệt trong điều kiện kinh tế, chính trị, văn hóa hết sức khó khăn. Trong bối cảnh đó, chính quyền Xô-viết và Đảng Bolshevik Nga cần huy động mọi nguồn lực kiến thiết đất nước, nhất là sức lực, trí tuệ của lớp lớp thanh niên. Nhưng để giác ngộ và phát huy vai trò thanh niên, trước hết phải tăng cường giáo dục, rèn luyện để họ trở thành những lớp người xây dựng xã hội mới. Theo đó, ngày 2-10-1920, tại Đại hội III toàn Nga của Đoàn Thanh niên Cộng sản Nga, V.I.Lênin đến dự và có bài diễn văn lịch sử: “Nhiệm vụ của Đoàn Thanh niên”. Đây chính là cương lĩnh của Đảng Bolshevik về giáo dục chủ nghĩa cộng sản cho những người trẻ tuổi.

Theo V.I.Lênin, xây dựng chủ nghĩa cộng sản là nhiệm vụ phức tạp hơn nhiệm vụ lật đổ giai cấp tư sản, rằng tương lai của chủ nghĩa cộng sản thuộc về thanh niên và thanh niên thời đại hiện nay phải là người xây dựng chủ nghĩa cộng sản. Người xác định: “Thế hệ những người lao động được đào tạo trong xã hội tư bản chủ nghĩa thì giỏi lắm chỉ có thể giải quyết được nhiệm vụ phá hủy nền móng của chế độ tư bản già cỗi và đặt được nền móng vững chắc, trên đó chỉ có thế hệ khởi công trong những điều kiện mới, mới có thể xây dựng được”(1). Nếu không lôi cuốn được thanh niên vào sự nghiệp xây dựng xã hội mới thì sẽ không thể xây dựng được xã hội cộng sản chủ nghĩa.

Nhiệm vụ cơ bản của tổ chức đoàn và thanh niên cộng sản là học tập. Nhưng học cái gì? Theo Lênin: “Đoàn Thanh niên và toàn thể thanh niên nói chung muốn đi theo chủ nghĩa cộng sản, thì đều phải học chủ nghĩa cộng sản”(2), tức là “hấp thụ toàn bộ kiến thức của nhân loại, kiến thức đó phải được nghiền ngẫm lại trên quan điểm giáo dục hiện đại chứ không phải là những điều thuộc lòng”(3). Trên cơ sở giáo dục cộng sản mà học tập và rèn luyện đạo đức cộng sản, biết phấn đấu, hy sinh, cống hiến vì sự nghiệp chung của cách mạng. Cơ sở của việc rèn luyện, học tập và giáo dục cộng sản là cuộc đấu tranh để củng cố và hoàn thành công cuộc xây dựng chủ nghĩa cộng sản; phải gắn mỗi bước đi trong công tác giáo dục và học tập của mình với cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân, “không có công tác, không có đấu tranh thì kiến thức sách vở về chủ nghĩa cộng sản rút ra từ các sách và các tác phẩm về chủ nghĩa cộng sản sẽ không có một giá trị nào cả, vì rằng kiến thức đó cũng chỉ là tiếp tục tách rời giữa lý luận và thực tiễn…”.

Theo Lênin, Đoàn Thanh niên cộng sản chính là trường học kế thừa cách mạng của các thế hệ. Đối với Đoàn Thanh niên “phải đặt nhiệm vụ học tập của mình như thế nào để hằng ngày ở mỗi làng mạc, mỗi thành phố, thanh niên giải quyết được một cách thực tiễn vấn đề này hay vấn đề khác của lao động tập thể, dù là vấn đề bé nhỏ nhất và giản đơn nhất”. “Đoàn phải làm cho mọi người thấy rằng, mỗi đoàn viên của mình đều là người có học thức và đồng thời cũng biết lao động”. Mỗi thanh niên phải có thái độ nghiêm túc nhất đối với học tập, không được theo lối học gạo, nhồi nhét kiến thức mà phải nắm kiến thức về những sự việc cơ bản, am hiểu thực tế; các kiến thức tiếp nhận phải được nghiền ngẫm, có phê phán; gắn học tập và rèn luyện mình trong cuộc đấu tranh giai cấp. “Đã là đoàn viên của Đoàn Thanh niên thì phải đem toàn bộ công tác và toàn bộ sức lực của mình ra phục vụ sự nghiệp chung. Chính quá trình công tác như vậy mà người thanh niên mới trở thành người cộng sản chân chính được... những kết quả thực tiễn giúp họ trở thành những người cộng sản”.

Những luận điểm mang tính cương lĩnh của Lênin đặc biệt có ý nghĩa trong điều kiện hiện nay. Sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN bên cạnh những thuận lợi còn không ít khó khăn, tác động đến mọi mặt đời sống lực lượng thanh niên. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tác động mạnh mẽ đến nhận thức, tư tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận thanh, thiếu niên. Ngày 11-12-2017, phát biểu tại Đại hội đại biểu Đoàn TNCS Hồ Chí Minh toàn quốc lần thứ IX, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ ra: “Hiện nay, xã hội không khỏi băn khoăn trước thực trạng có một bộ phận thanh niên giảm sút niềm tin, phai nhạt lý tưởng cách mạng, sống thực dụng, xa rời truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc; thậm chí có một số ít thanh niên bị các thế lực xấu, thù địch tác động, lôi kéo, kích động…”(5). Nhận định trên đây cho thấy sự quan tâm, lo lắng của lãnh đạo Đảng, Nhà nước về thế hệ kế tục sự nghiệp cách mạng không ai có thể lơ là.

Thanh niên Quân đội (TNQĐ) đã có nhiều nỗ lực đổi mới nội dung, phương thức hoạt động phù hợp, nhằm thu hút, tập hợp, giáo dục thanh niên. Nhìn chung, thanh niên ngày càng xác định được trách nhiệm của tuổi trẻ đối với Tổ quốc, với cộng đồng xã hội, ra sức phấn đấu, rèn luyện phẩm chất, đạo đức, góp phần quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thông qua các phong trào hành động cách mạng do tổ chức đoàn phát động, xuất hiện ngày càng nhiều tấm gương thanh niên vượt qua khó khăn, bằng bàn tay, khối óc của mình mang sức trẻ, trí tuệ và nhiệt huyết tham gia phát triển kinh tế, giảm nghèo; tổ chức các hoạt động văn hóa, xã hội, chăm sóc thiếu niên, nhi đồng; thăm hỏi, giúp đỡ gia đình người có công, trẻ em tàn tật, lang thang, cơ nhỡ và đồng bào nghèo; tham gia giữ gìn môi trường xanh, sạch, đẹp và an ninh Tổ quốc… TNQĐ vừa thực hiện thắng lợi phong trào thi đua: “TNQĐ vươn tới những đỉnh cao”, “TNQĐ tiến quân vào khoa học và công nghệ”; quán triệt, thực hiện phong trào: “TNQĐ rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo, quyết thắng” giai đoạn 2017-2022. Những hoạt động hữu ích của TNQĐ tạo ấn tượng tốt đẹp về lớp thanh niên biết sống có lý tưởng, giàu lòng nhân ái, khát vọng cao cả, có trách nhiệm đối với cộng đồng, với quê hương, đất nước.

Trong khi đa số thanh niên có nhận thức đúng đắn, vẫn còn không ít những bạn trẻ chưa giác ngộ lý tưởng; không xác định được vị trí, vai trò, nhiệm vụ của thanh niên. Một số khác chỉ biết đòi hỏi cung phụng, hưởng thụ nhưng chưa tự hỏi “mình đã làm gì cho Tổ quốc hôm nay”...? Lười học tập, kém rèn luyện, sống thiếu niềm tin vào một tương lai tốt đẹp của dân tộc; một bộ phận không nhỏ thanh niên ảnh hưởng lối sống thực dụng, hẹp hòi, ích kỷ, lai căng, xa rời bản sắc văn hóa dân tộc; có biểu hiện thờ ơ, vô cảm trước hy sinh, mất mát và cả nỗi đau đồng loại, nhất là trong giao tiếp, ăn mặc, xưng hô chào hỏi, lễ nghĩa với ông bà, bố mẹ, thầy cô và người lớn tuổi... 

Trong khi đó, việc giáo dục, tập hợp thanh niên, sự giác ngộ lý tưởng, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cộng sản cho người trẻ tuổi hôm nay ở một số nơi chưa được quan tâm đúng mức; vẫn còn những môi trường chưa thật chuẩn mực để người trẻ tuổi học tập và làm theo... Để phát huy vai trò xung kích, sáng tạo trong học tập rèn luyện, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cộng sản của TNQĐ nói riêng, thanh niên cả nước nói chung theo nguyên lý Mác-Lênin, hơn bao giờ hết phải đổi mới mạnh mẽ giáo dục chính trị, tư tưởng, bồi dưỡng mục tiêu, lý tưởng, đạo đức và lối sống cộng sản chủ nghĩa phù hợp với đặc điểm, nhiệm vụ của từng địa phương, cơ quan, đơn vị, từng đối tượng thanh niên.

Trước hết, cần tăng cường quán triệt, xác định trách nhiệm chính trị trong thực hiện các nghị quyết của Đảng, tiếp tục Cuộc vận động “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác”; Chương trình “Thắp sáng ước mơ tuổi trẻ Việt Nam vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Trong quân đội là Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, thực hiện phong trào thi đua thời kỳ mới: “TNQĐ rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo, quyết thắng”. Đây là yêu cầu, nhiệm vụ rất quan trọng đối với thanh niên.

Cấp ủy, chính quyền, chỉ huy các cấp cần tăng cường định hướng giá trị, phát huy tính tự giác và khả năng sáng tạo của thanh niên trong tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống; hướng dẫn thanh niên tự học tập, nghiên cứu, có năng lực nhận biết và chủ động đấu tranh chống lại các luận điệu sai trái của các thế lực thù địch; xây dựng và nhân rộng nhiều cá nhân, tập thể thanh niên tiên tiến, những người có đạo đức để làm gương, có trí tuệ để nhận biết, có ý chí để vươn lên, có bản lĩnh để hội nhập, có quyết tâm để hành động; tổ chức các điển hình gặp gỡ, giao lưu, trao đổi với các thanh niên khác để truyền đi cảm hứng phấn đấu rèn luyện không ngừng, vươn lên khẳng định mình, thực hiện thắng lợi mục tiêu lý tưởng XHCN.

Các tổ chức đoàn trong quân đội cần tổ chức có hiệu quả phong trào rèn đức, luyện tài, khỏe để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thông qua phong trào học tập, rèn luyện, nghiên cứu khoa học để chuẩn bị những kỹ năng, hành trang xã hội cần thiết. Xung kích thực hiện hiệu quả các công trình, phần việc thanh niên ở mỗi đơn vị đã xác định làm tiền đề giúp thanh niên nâng cao bản lĩnh chính trị, bản lĩnh chiến đấu trong điều kiện mới. Đẩy mạnh phong trào thi đua cổ vũ, động viên, hỗ trợ thanh niên nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, nghề nghiệp; năng lực hội nhập; năng lực sáng tạo, tiếp thu, ứng dụng thành tựu khoa học, công nghệ; góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Tạo môi trường thuận lợi nhất cho thanh niên được học tập rèn luyện, quán triệt quan điểm “xây dựng Đoàn là góp phần xây dựng Đảng trước một bước”. Giới thiệu cho Đảng những đoàn viên ưu tú về phẩm chất, đạo đức, gắn bó với quần chúng, có trí tuệ, năng lực tổ chức hoạt động thực tiễn, dám nghĩ, dám làm và dám dấn thân vào những nơi khó khăn, gian khổ, bổ sung nguồn sinh lực mới cho Đảng.

    Thế Duy (t6)